తెలుగు-వర్ణమాల
తెలుగు వర్ణమాల లోని అక్షరాల సంఖ్య 56
వీటిని 3 భాగాలుగా విభజించారు
అవి :
- అచ్చులు
- హల్లులు
- ఉభయాక్షరాలు
అచ్చులు
అచ్చులు 16 అక్షరాలు. స్వతంత్రమైన ఉచ్చారణ కలిగియుండుట వలన వీటిని ప్రాణములనీ, స్వరములనీ కూడా అంటారు. అచ్చులు మూడు రకములు. అవి:
- హ్రస్వములు – కేవలము ఒక మాత్ర అనగా రెప్పపాటు కాలములో ఉచ్ఛరింపబడు అచ్చులను హ్రస్వములు అంటారు. ఇవి ఏడు అక్షరములు: అ, ఇ, ఉ, ఋ, ఌ, ఎ, ఒ.
- దీర్ఘములు – రెండు మాత్రల కాలములో ఉచ్ఛరింపబడు అచ్చులను దీర్ఘములు అంటారు. ఇవి ఏడు అక్షరములు: ఆ, ఈ, ఊ, ౠ, ౡ, ఏ, ఓ.
- ప్లుతములు – ఇవి ఉచ్ఛరించడానికి మూడు మాత్రల కాలం పట్టును.ఇవి రెండు అక్షరాలు:ఐ,ఔ
హల్లులు
హల్లులు 37 అక్షరములు. క నుండి హ వరకు గల అక్షరములను మ్రోవలు అంటారు. ఈ హల్లులు అచ్చుల సహాయము లలోలేనిదే పలుకబడవు. ఉదాహరణ: క అనాలంటే క్ + అ కలిస్తేనే క అవుతుంది. వీటిని వ్యంజనములని పేరు ఉన్నాయి.
- సరళములు – మ్రోవలలో సులభముగా ఉచ్చరించబడేవి 5 అక్షరములు. ఇవి – .గ, జ, డ, ద, బ.
- పరుషములు – మ్రోవలలో కఠినముగా ఉచ్చరించబడేవి 5 అక్షరములు. ఇవి – క, చ, ట, త, ప
- స్థిరములు – పరుషములు, సరళములు కాక మిగిలిన హల్లులన్నియు స్థిరములు. ఇవి – ఖ, ఘ, ఙ, ఛ, ఝ, ఞ, ఠ, ఢ, ణ, థ, ధ, న, ఫ, భ, మ, య, ర, ఱ, ల, ళ, వ, శ, ష, స, హ (క్ష సంయుక్తాక్షరం.హల్లు కాదు రెండు హల్లుల కలయిక)
- స్పర్శములు – ఇవి క నుండి మ వరకు గల అక్షరములు. ఇవి ఐదు వర్గములుగా విభజింపబడినవి.
- క వర్గము – క, ఖ, గ, ఘ, ఙ
- చ వర్గము – చ, ౘ, ఛ, జ, ౙ, ఝ, ఞ
- ట వర్గము – ట, ఠ, డ, ఢ, ణ
- త వర్గము – త, థ, ద, ధ, న
- ప వర్గము – ప, ఫ, బ, భ, మ
ఊష్మాలు : ఊది పలుకబడే అక్షరాలు ఊష్మాలు. ఇవి శ,స,ష,హ
అంతస్తములు: స్పర్సములకు, ఊష్మాలకు మధ్య ఉన్న అక్షరాలు.
ఇవి: య,ర,ఱ,ల,ళ,వ
ఉభయాక్షరములు
ఉభయాక్షరములు 3 అక్షరములు. సున్న, అరసున్న, విసర్గలు.
- సున్న – దీనికి పూర్ణబిందువు, నిండు సున్న, పూర్ణానుస్వారము అని పేర్లు ఉన్నాయి. అనుస్వారము అనగా మరియొక అక్షరముతో చేరి ఉచ్చరించబడుట. పంక్తికి మొదట, పదానికి చివర సున్నను వ్రాయుట తప్పు. అదే విధంగా సున్న తరువాత అనునాసికమును గాని, ద్విత్వాక్షరమును గాని వ్రాయరాదు. ఇవి రెండు రకములు.
- సిద్ధానుస్వారము – శబ్దముతో సహజముగా ఉన్న అనుస్వారము. ఉదాహరణ: అంగము, రంగు.
- సాధ్యానుస్వారము – వ్యాకరణ నియమముచే సాధించబడిన అనుస్వారము. ఉదాహరణ: పూచెను+కలువలు = పూచెంగలువలు.
- అరసున్న – దీనిని అర్ధబిందువు, అర్ధానుస్వారము, ఖండబిందువు అని పేర్లు ఉన్నాయి. ప్రస్తుతము ఇది తెలుగు వ్యావహారిక భాషలో వాడుకలో లేదు. కానీ ఛందోబద్ధమైన కవిత్వంలో కవులు దీనిని వాడుతారు.
- విసర్గ – ఇది సంస్కృత పదములలో వినియోగింపబడుతూ ఉంటుంది. ఉదాహరణ: అంతఃపురము, దుఃఖము.
ఉత్పత్తి స్థానములు
- కంఠ్యములు : కంఠము నుండి పుట్టినవి – అ, ఆ, క, ఖ, గ, ఘ, జ్ఞ, హ.
- తాలవ్యములు : దవడల నుండి పుట్టినవి – ఇ, ఈ, చ, ఛ, జ, ఝ, య, శ.
- మూర్ధన్యములు : అంగిలి పైభాగము నుండి పుట్టినవి – ఋ, ౠ, ట, ఠ, డ, ఢ, ణ, ష, ఱ, ర.
- దంత్యములు : దంతముల నుండి పుట్టినవి – త, థ, ద, ధ, న, ౘ, ౙ, ర, ల, స.
- ఓష్ఠ్యములు : పెదవుల|పెదవి నుండి పుట్టినవి – ఉ, ఊ, ప, ఫ, బ, భ, మ.
- నాసిక్యములు (అనునాసికములు) : నాసిక నుండి పుట్టినవి – ఙ, ఞ, ణ, న, మ.
- కంఠతాలవ్యములు : కంఠము, తాలువుల నుండి పుట్టినవి – ఎ, ఏ, ఐ.
- కంఠోష్ఠ్యములు : కంఠము, పెదవుల నుండి పుట్టినవి – ఒ, ఓ, ఔ.
- దంత్యోష్ఠ్యములు : దంతము, పెదవుల నుండి పుట్టినవి – వ.
ఆధునిక భాషలో వాడుకలో ఉన్న వర్ణమాల
- అచ్చులు (12) : అ, ఆ, ఇ, ఈ, ఉ, ఊ, ఎ, ఏ, ఐ, ఒ, ఓ, ఔ,
- పూర్ణ బిందువు (1) : అం ( అంగడి)
- నకారపొల్లు (1) : క్ (రవినాయక్)
- హల్లులు (34) :
- క వర్గము – క, ఖ, గ, ఘ
- చ వర్గము – చ, ఛ, జ, ఝ
- ట వర్గము – ట, ఠ, డ, ఢ, ణ
- త వర్గము – త, థ, ద, ధ, న
- ప వర్గము – ప, ఫ, బ, భ, మ
- య, ర, ల, వ, శ, ష, స, హ, ళ, క్ష, ఱ
